Bölgede
hızla değişen siyasi ve askeri durumlar
karşısında insanların en çok merak ettiği konulardan birisi de
Suriye’nin ayrıntılı bir izdüşümü.
Etnik yapı ne durumda,
kaç lisan konuşuluyor,
dini-mezhepsel harita nasıl,
Türkmenler hangi bölgelerde yaşıyor,
İsrail nereleri işgal etti
ve gibisi soruların yanıtları bu evrakımızda.
Suriye’nin bayrağı ne manaya geliyor?
Milli güçlerin
Suriye İç Savaşı boyunca
kullandığı bayrak, 8 Aralık 2024’te Baas rejiminin resmen yıkılmasının akabinde
ülkenin tek ve değişmez bayrağı
olarak seçildi.
Yeşil, beyaz, siyah şeritlerden oluşan
ve beyaz renk üzerine
üç kırmızı yıldızın
resmedildiği bu bayrak, I. Dünya Savaşı’nın ardından Levant’ı işgal eden
Fransızlara karşı direnişin
de sembolüydü.
1932’de
Suriye Cumhuriyeti’nin (Birinci Suriye Cumhuriyeti) kurulmasının akabinde ülke yönetimince
bu bayrak benimsenmişti.
1958-1961 yılları ortasında, üstteki görselde ‘eski’ olarak isimlendirdiğimiz bayrak kullanıma alındı. Sebebiyse
Suriye’nin Mısır’la birleşerek Birleşik Arap Cumhuriyeti’ni
kurmasıydı.
Üç yıl süren
birleşmenin akabinde Suriye bu siyasi ittifaktan ayrıldı ve
bayrak yine yeşile döndü.
1980’den 2024 Aralık’ına kadar
Baas taassubuna
giren ülkede
çift yıldızlı bayrak
kullanıldı.
Yani
Suriye’nin asıl bayrağı,
1932’de birinci cumhuriyetin kurulmasının akabinde seçilen ve günümüzde de yeni Suriye Hükümeti’nin benimsediği
yeşil renkli bayrak.
Suriye’nin komşuları kim?
Ülkenin kuzeyinde Türkiye,
doğusunda Irak, batısında Lübnan, güneyinde Ürdün,
güneybatısında ise Filistin bulunuyor.
Hem Türkiye’nin hem de Suriye’nin
en uzun kara sonları 911 kilometre ile birbirlerine.
Suriye’nin
en uzun ikinci hudut komşusu
olarak ise 599 kilometre ile Irak geliyor.
Suriye’nin kaç kenti var?
Ülkede 14 kent bulunuyor.
Kuzeyinde en önemli Halep, İdlib, Hama ve Rakka kentlerinin bulunduğu Suriye’nin doğusunda ise Haseki (Hasiçi) ve Deyrizor kentleri yer alıyor.
Başkent Şam ve çevresinde
ise Şam Kırsalı, Humus, Süveyda, Dera ve Kuneytra kentleri var.
Ülkenin
denize erişimi olan iki şehri
ise Hatay’ın hudut komşusu Lazkiye ve güneyindeki Tartus.
Suriye’nin nüfusu ne kadar?
Araplar ülkenin ana ögesi olarak birinci sırada geliyor.
Arapları ikinci sırayla Kürtler ve sonrasında da Türkmenler
takip ediyor.
Yüzde 1,6 orana sahip öbür kısmında ise ülkenin
Çerkes, Çeçen, Ermeni, Yunan
ve gibisi azınlık ögeleri yer alıyor. Bu azınlıkların birden fazla
zamanla Araplaşmış ve Suriye’ye entegre olmuş
topluluklar.
Ülkenin Ocak 2025 prestijiyle şimdiki nüfusuysa
25 milyon 165 bin 763 kişi.
Suriye’de nüfusu en ağır vilayetler hangileri?
Ülkenin nüfus yoğunluğu haritasında
beş şehir
başı çekiyor.
Halep,
iki milyonu aşkın sakiniyle başşehir
Şam’dan dahi kalabalık
bir kent.
Başkent Şam’ı ise sırasıyla Humus, Lazkiye ve Rakka kentleri takip ediyor. Bu kentlerin
ülke iktisadına katkıları
da çabucak hemen nüfuslarıyla
paralel oranda
seyrediyor.
Suriye’nin etnik yapısı nasıl?
Arapların yüzdelik dilimde öbür etnik kümelere nazaran daha çok ve yaygın nüfusa sahip olduğu haritada
Kürtler ve Türkmenler de yadsınamayacak kadar çoğunlukta.
Batı menşeli ve algı emelli hazırlanan öteki haritaların tersine
Yeni Şafak’ın hazırladığı bu haritada
Dürzileri Araplardan ve Ezidileri Kürtlerden ayrıştırma üzere bir
hataya düşmüyoruz.
Suriye’de Türkmen nüfusu ne kadar?
Özellikle Abbasi ve Emevi Halifelikleri periyodunda
bölgeye yerleşen Türkler,
İslamiyet’in bölgede yeni yeni yayılmaya başladığı vakitlerde
‘Müslüman olan Türkler’
manasına gelen
‘Türkmen’
adını aldılar.
Bölgedeki Türkmen varlığı
Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde
de süregelmeye devam etti.
Suriye’de yaşayan
Türkmenler, Türkiye Türkçesine yakın bir Türkçe
konuşuyorlar. Ülkenin daha çok kentleşmiş bölgelerinde ikamet ediyorlar.
Özellikle
Halep kent merkezinde
ve kırsalında yüz binlerce Türkmen yaşıyor. Türkmen nüfus, ülkenin
yüzde 8,3’ünü
oluşturuyor.
Suriye’de hangi lisanlar konuşuluyor?
Ülkedeki nüfusun
yüzde 98’i
birebir vakitte Arapça da biliyor. Düzgün eğitimli Suriyeliler,
İngilizce ve Fransızcayı
akıcı bir formda konuşabiliyor.
Arapçadan sonra
en çok konuşulan lisanlar ise
Kürtçe ve Türkçe.
Öteki kategorisinde ise azınlıkların konuştuğu lisanlar yer alıyor.
Suriye’de hangi lehçeler var?
Nüfusun neredeyse tamamının Arapça konuşabildiği ülkede üç farklı lehçe mevcut.
Başkent Şam ve çevresinde
konuşulan
Levant Arapçası,
Suriye’de en çok rastlanan lehçe.
Kürt nüfusun ağır olduğu
bölgelerde daha çok
Mezopotamya Arapçası
görülürken, ülkenin
güneyinde ise Necid Arapçası
konuşuluyor.
Suriye’nin mezhepsel yapısı nasıl?
Arap, Kürt ve Türkmen nüfus,
ülkedeki Sünni çoğunluğu teşkil ediyor. Sünni Arapların yanı sıra
Şii Araplar ve Hristiyan Araplar
da bulunuyor.
Nusayriler
daha çok
Lazkiye ve Tartus
kentlerinde ağırlaşmış durumdayken, ülkenin güneyindeki
Süveyda’da Dürziler,
Haseki’de ise
Süryani ve Ezidiler
bulunuyor.
Ermeni nüfus Apostolik kilisesine tabi iken, Latinler ve Arap Hristiyanlar ise
genellikle Katolik kilisesine
tabiler.
Suriye’de Sünniler hangi fıkhi mezhebe tabi?
Ülkedeki
Müslüman Araplar ve Kürtlerin çoğu
Şafii fıkhına tabi.
Türkmenler ve geriye kalan Arapların
büyük bir kısmı ise Hanefi fıkhını benimsiyor.
Hanbeli ve Maliki fıkhına tabi Müslümanlar ise
diğer Arap ülkelerine göre
çok daha az.
Suriye’de Şiiler hangi fıkhi mezhebe tabi?
Nusayriler Suriye’deki Şiilerin ana akımını oluştursa da
bu mezhebi Şia’dan saymayan birçok görüş
mevcut.
Nusayrilik,
fıkhi sorunların dışında
itikat ve ibadat
konularında da
Şia’dan hayli ayrışıyor.
Aynı vakitte Nusayrileri
Türkiye’deki Alevilerle bir tutmak
da ilahiyat ilimleri açısından
münasip değil.
Suriye Diasporası
1967’deki Arap-İsrail Savaşı ve 2011-2024 yılları ortasındaki Suriye İç Savaşı nedeniyle
birçok Suriyeli
ülkesinden
göç etmek durumunda
kaldı.
Dünyanın farklı ülkelerinde
Suriye kökenli vatandaşlar veyahut mülteciler
bulunuyor.
İsrail Suriye’de ne kadar ilerledi?
Terör devleti İsrail, 8 Aralık 2024’teki Suriye İhtilali’ni fırsat bilerek
Golan Tepeleri’ndeki işgalini
ilerletmeye başladı.
İsrail,
bölgedeki BM denetim noktalarını
işgal ederek Golan’daki hakimiyetini güçlendirmeye çalışıyor.
Öte yandan Siyonistler bu işgal edilen bölgelere getirilerek
hukuksuzca iskan
ediliyor.
Suriye’de terörle çaba nasıl gidiyor?
Ahmed Şara önderliğindeki yeni idare,
Suriye’de mutlak bir merkezi idare istediklerini tekrarla belirtti. Ülkenin kuzeydoğusundaki
PKK/YPG terör örgütüne
asla özerklik verilmeyeceği de
vurgulandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da PKK/YPG terör örgütü için
“Ya silah bırakırsınız ya da o silahlarla gömülürsünüz”
tabirlerini kullanarak operasyon iletisi verdi.
Ülkenin güneybatısındaki
İsrail işgali ise 57 yıldır
devam ediyor.
Hicaz Demiryolu tekrar hayat bulacak
Osmanlı Sultanı
II. Abdulhamid Han’ın asırlara meydan okuyan projesi
Hicaz Demiryolu’nun Hatay-Şam ayağı
ihya edilecek.
Proje hakkında konuşan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu,
çalışmalara acilen başlandığını
belirtti.