Vildan Merve Korkmaz – Sanat tarihi, her etabındaki geçişlerde tenkitleri beraberinde getirdi. Değişen dünya ile birlikte kendisini de yenileyen sanat bu değişime süratli adapte olamayan dünyanın yansısıyla karşılaşır oldu. Bilhassa çağdaş dünyanın sanatla olan bağlantısıyla daha hızlılaşan ve yenileşen sanat üretimi ve fikri, birçok vakit değişmekle yargılandı. Sırf yeni ve farklı olma gayretiyle hareket edilen bir ortamda geleneğin güçlü yapısından beslenip bunu çağdaşa taşımak isteyen sanatkarlar ise çağdaş sanat alanında fark yaratan isimler. Bunlardan dikkat çekenlerin en başında Azerbaycanlı sanatçı Faig Ahmed geliyor. Ahmed’in esin kaynağı Azerbaycan halıları. Doğup büyüdüğü ortamda kendi kimliğini koruyabilmek için sahip olduğu en bedelli varlığı, üzerinde doğup büyüdüğü halıları sanatla bağdaştırması onun başlangıç noktası.
Kültürel bellek
Kendi kültürüne, milletine ve aidiyetine duyduğu hassasiyet, onu geleceğe aktarma konusundaki en değerli itici gücü. Sanatkara “Çağdaş sanat üretiminde çağdaşlarınız farklı ve yeni gayretiyle hareket ederken sizin tam bilakis geriye dönüp geçmişten beslenmeniz konusunda ne düşünüyorsunuz?” diye sorulduğunda “Yeni ve farklı olmak tasasıyla uzaya gidebileceğim bir gelecekte hareket etmek yerine kendimden ilham alarak köklerimden beslenmeyi tercih ettim” diyor. Bir sanatkarın kendini en zorda hissettiği alan ilham noktası olsa gerek ve Ahmed’in bunu zorlanmadan, uzağa gitmeden tüm hayatının geçtiği halıda bulmuş olması sanat üretimine yenilik getiren bir anlayış. Hazır üretim yerine hem fikir hem de işin kendisi manasında klasik ögeler ön planda tutuluyor onun çalışmalarında. Bilhassa “Recycled Tradition (Geri Dönüşen Gelenek)” etkileyici bir öyküye sahip yapıtlarının başında geliyor. Eski bir Karabağ halısını kültürün geri dönüşümüne atıfta bulunarak tekrar şekillendirilmesi, sanatkarın hem fikrinin hem de yapıtlarının bir özeti niteliğinde. Halının kendi sahibi olduğu kültürel bellek, Ahmed’in yorumuyla çağdaş bir eser olarak yorumlanıyor. Sahip olduğu hafıza ve devamında yaratılan ismiyle ortasındaki benzerlik çağdaşın gelenekle kuvvetli irtibatını ortaya koyuyor.
Doğum, mevt, düğün, cenaze
Ahmed’in “Social Anatomy (Sosyal Anatomi)”si çağdaş sanat alanında tenkitlerin odak noktası olarak gösterilecek performans sanatlarına yeniden farklı bir örnek. 2016 yılında performansçıların bilinmediği bir tertip ile gerçekleşen ve sekiz dakika süren bu performans aktarmak istediği bildiri ve sergilemesiyle dikkat çekiyor. Burada iştirakçiler bir Azerbaycan halısının üzerinde yaşadıklarını canlandırdılar: Doğum, vefat, düğün, cenaze yani tüm hayat!. Bir halının üzerinde yaşadığımız tüm hayat bir anda ve her istikametiyle tekrar sanatın merkezinde canlandı böylece. Genel hâkim anlayışın dışında yerelin daha geniş bir alana hitap etmesi konusu sanat tarihinde sıkça karşılaşılan bir durum değil. Sanat tarihinde kalıpları yıkan, çağdaş ve çağdaş sanatın temellerini atan işler ve eserler bazen kendilerini aktüelde tekrar ederek bulabiliyor. Bir vakitler o işlerin ve yapıtların ses getirmiş olması ve genelde yüksek bir karşılık bulmuş olmaları benzeri üretimlerin farklı sanatkarlar tarafından tekrar yapıldığında tıpkı reaksiyon ve heyecanla karşılaşacağı ümidini taşıyor. Lakin sanatçı daha evvelce yapılmış işlere odaklanmak yerine gelenekten, gelecekten, kendisinden yahut hissettiğinden aldığı ilhamla daha yeterli bir noktaya erişebiliyor.