Ukrayna’ya başlattığı savaş sonrası ekonomik yaptırımlarla karşı karşıya kalan Rusya ile ilgili ABD, Türkiye’ye ikazda bulunmuş, akabinde TÜSİAD, AmCham Türkiye, Türkiye- ABD İş Kurulu (TAİK) üzere iş dünyası kuruluşlarına da gönderildiği ortaya çıkmıştı. ABD Hazine Bakan Yardımcısı Adewale Adeyemo’nun Rusya’ya yönelik yaptırımlar kapsamında yaptırımları delen kişi ve şirketlere yönelik ihtarının Dış Ekonomik Bağlantılar Konseyi’ne da (DEİK) gönderildiği ortaya çıktı.
DEİK’in “ABD Hazine Bakanlığı Tarafından İletilen Yazı Hakkında” notuyla üyelerine gönderdiği bir bilgilendirme mektubunda “Sayın üyemiz, basına da yansıdığı üzere ABD Hazine Bakanlığı tarafından heyetimize da iletilen bir yazıda, ABD tarafından Rusya menşeili muhakkak kişi, banka ve kurumların yaptırımlar altında olduğu bilgisi paylaşılmakta olup, yaptırım altında olan kurumlar ve bireyler ile iş yapılması halinde ABD yaptırımlarına muhatap olunabileceği tabir edilmektedir. Husus hakkında daha ayrıntılı ve yeni bilgilendirmelere ulaşmak isteyen üyelerimiz, ABD Hazine Bakanlığı’nın web sitesini takip edebilirler” tabirlerine yer verildi.
UYARIDA BULUNMUŞTU
ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo, TÜSİAD’a gönderdiği 22 Ağustos tarihli mektupta, Türk şirket ve bankalarını Rusya ile “çalışmamaları” konusunda uyarmıştı. Adeyemo’nun, 19 Ağustos’ta Hazine Bakan Yardımcısı Yunus Elitaş’la yaptığı telefon görüşmesinde de ihtarlara bulunmuştu. TÜSİAD’ın bu ihtar mektubunu Hazine-Maliye, Dışişleri ve Ticaret Bakanlıkları ile paylaşmasıyla mevzu yeni bir boyut kazandı.
Mektupta, 30 ülkenin uyguladığı yaptırımları Rusya’nın Türkiye üzerinden delmek istediğini belirterek, “ABD tarafından yaptırım uygulanan şahıslara maddi takviye sağlayan kişi ve kuruluşlar, yaptırım riski altındadır. Türkiye bankaları, yaptırım uygulanan Rusya bankalarıyla motamot ABD bankalarıyla olduğu üzere alaka kuramazlar” ikazına yer verilmişti.
ABD HAZİNE BAKANLIĞI’NIN KELAM KONUSU MEKTUBU
Türkiye’de faaliyet gösteren iş dünyası STK’larına, ABD Hazine Bakan Yardımcısı Adewale (Wally) Adeyemo’dan gelen mektupta şu sözlere yer verilmişti:
“Temmuz ayında yaptığım ziyaret sırasında Türk iş topluluğu ile görüşmekten memnuniyet duydum. Değerli sorunlara karşın şirketlerinizin büyümeye devam etmeleri gösteriyor ki; Türk iş insanları dünyadaki en inovatif kümeler arasındalar. Aslında bu nedenle büyük Amerikan şirketleri hem Türkiye’ye yatırım yapmaya, hem de Türk şirketlerini kendi tedarik zincirlerine dahil etmeye devam ediyorlar. Türkiye’nin müttefiki olmamız vesilesiyle, ekonominizin başarılı olmasından büyük çıkarımız bulunuyor.
Size bu mektubu, Rusya’nın ülkeniz üzerinden yaptırımları delme gayretleri nedeniyle, Türk şirketleri ve Türkiye’de iş yapan Amerikan şirketleri için artan risklerden duyduğum kaygıyı lisana getirmek için yazıyorum. Bildiğiniz üzere, birlikte dünya iktisadının yarısından fazlasını temsil eden ABD, G-7’deki müttefiklerimiz ve 30’dan fazla ülkeden oluşan bir koalisyon olarak, Rusya’nın milletlerarası mali sisteme girişini engellemek ve Ukrayna’daki haklı görülemez savaşı finanse etmek için gelir elde etmesini engellemek üzere güçlü tedbirlere başvurduk. Bunu, ekonomilerimize maliyetli olmasına karşın yaptık. Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in savaşını yürütmek için ihtiyaç duyduğu kaynakları elde etmesini engellemek için topluca binlerce kişi ve kuruma karşı mali kısıtlamalar getirdik ve yaptırım uyguladık. Rusya’nın yaptırımları delme ya da yaptırımların art yollarından dolaşmasıyla ilgisi olan bireylere yaptırım uygulayarak, asıl yaptırımları delmeye çalışanlara da ABD ve ortakları olarak ayrıyeten yaptırım koyduk.
Türk ve Rus hükümetlerinin ekonomik ilgilerini derinleştirmeye karar verdiklerine ait basında çıkan haberler, Türkiye’de iş yapan Türk ve batılı firmaların istekleri dışında Kremlin’in koyduğumuz yaptırımları delmesine imkan sağlayacaklarına ait tasalarımızı arttırdı. Bu mevzuyu direkt Türk hükümetinin bilgisine taşımakla birlikte, Rusya’yla yakın alakaların şirketlerinize yönelik getireceği riskleri direkt iş dünyasına da aktarmak istedik.
ABD’nin yaptırım uyguladığı bireylere rastgele bir malzeme takviye sağlayan kişi ya da kurumların kendileri de ABD yaptırımların maruz kalma riskiyle karşı karşıya bulunuyorlar. Türk şirketleri, yaptırım uygulanan Rus kişi ya da kurumlarla iş yaparken tıpkı vakitte Rusya’yı yaptıklarından ötürü sorumlu tutan adımlar atan öbür ülkeler ve ABD ile mali ve ekonomik münasebet kurmayı beklemesinler. Türk bankaları da hem yaptırım altındaki Rus bankaları ile muhabir banka bağlantısı içinde olup, hem de kıymetli global bankalarla muhabir münasebetini muhafazayı, bir yandan da ABD doları ve öbür değerli para ünitelerine erişim içinde olmayı beklemesinler.
Yaptırıma uğrayan Rus aktörleriyle alakanın Türk mali kurumlarını ve şirketlerini de yaptırıma maruz bırakacağına ait tavsiyemizi lütfen dikkate alınız. Pek çok global mali kurum müşteri, muhabir ya da iştirak ilgisinin Rusya kontaklı yaptırımlar hasebiyle risk taşıdığından kaygı ediyor. Bu kurumların bağlarını devam ettirme talihlerini maksimize etmek hedefiyle ABD, Türk şirketlerine ve mali kurumlarına yaptırımlardan ötürü ortaya çıkan riskler konusunda uygun biçimde titizlendiklerini muhataplarına uygun ihtimamla yansıtmalarını tavsiye eder.
Sizden yaptırım uygulanan Rusya merkezli kurumlarla iş yapma riski konusunu gözden geçirmenizi güçlü formda talep ediyorum ve sizi ABD ve öteki memleketler arası yaptırımlar ile finansal kısıtlamalarla ilgili bu riskleri dikkate almaya davet ediyorum. Şirketinizin karşılaşabileceği risklerle ilgili sorunuz olursa lütfen ABD Hazine Bakanlığı’nın Yabancı Yatırımlar Denetim Ofisi’ne başvurmaktan lütfen çekinmeyiniz.
Saygılarımla Adewale Adeyemo”
NEBATİ: TASA YARATMASI ANLAMSIZDIR
Konunun gündeme gelmesi akabinde Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati yaptığı açıklamada, mektubun “İş çevrelerimizde bir tasa yaratması anlamsızdır” ihtarında bulundu.
Nebati, açıklamasında “Türkiye iktisadının tüm aktörleri, hür piyasa iktisadı unsurlarına bağlıdır. Global ticarette daha fazla hisse sahibi olmaya çalışmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti hükümeti bu yolda iş dünyasının yanındadır.” tabirlerini kullandı.
YALÇINDAĞ’DAN AÇIKLAMA
DEİK bünyesinde faaliyet yürüten Türkiye- ABD İş Kurulu (TAİK) Lideri Mehmet Ali Yalçındağ, bahse ait yaptığı açıklamada, mektuptan evvel de Türk iş dünyasının Rusya ile yürüttüğü ticari alakalarda çok dikkatli olduğunu, bundan sonra da bağlarını birebir dikkat ve itinada yürüteceğini tabir ederek, “Türk iş dünyası, yaptırımda olan Rus şirketler ve şahıslarla bir ticaret yürütmemektedir. Bu hususta son derece hassasiyet içerisinde olduğumuzu görmekten mutluyuz” tabirlerini kullanmıştı.